تهیه و تولید برنامه های گفت و گو محور تلویزیونی را باید راه رفتن و حرکت کردن روی لبه تیغ دانست. چراکه این برنامه ها از یک سو به واسطه ساختار ساده و شرایط تولید نسبتا آسان تر نسبت به مجموعه ها و آثار نمایشی حجم زیادی از کنداکتور شبکه های مختلف را به خود اختصاص می دهند. از سویی دیگر به دلیل نداشتن قصه می توانند با یک آسیب عمده هم رو به رو باشند. این که جذابیت یا پرکشش بودنشان باید وابسته به مهمان یا کارشناسی باشد که در آن حضور یافته و رو در رو با مخاطبان نکاتی را مطرح می کند.
از این رو این اتفاق برنامه را صرف نظر از ویژگی های ساختاری، گرافیکی و فنی شخص محور نیز می کند. از طرفی در برنامه های گفت و گو محور مجری یک برند و اتیکت محسوب می شود. چنانچه خود او و شناخته شدن آن از سوی بینندگان، آشنایی شان با سبک ویژه اش در اجرا و قضاوت بر اساس تجربه های پیشین می تواند مخاطب را پیش از آغاز پخش برنامه برای تماشای آن ترغیب کند یا دست کم پس از گذشت تعدادی از قسمت های آن به ایجاد فضای ذهنی مثبت نسبت به ویژگی های کمی و کیفی برنامه دامن بزند.
از این رو پیش تولید یک برنامه تلویزیونی فارغ از قالب آن اهمیت فراوانی دارد. ضمن این که هدفگذاری در برنامه های این چنینی می تواند یک برنامه گفت و گو محور و ترکیبی را در میان خیل برنامه های مشابه آن که بعضا بدون هدفی مشخص و صرفا جهت پر کردن آنتن پخش می شوند، به موفقیت برساند.
به نظر می رسد برنامه تلویزیونی "یک فنجان چای" به تهیه کنندگی شاهین جمشیدی که بیش از یک ماه از آغاز پخش آن می گذرد، رویکرد مشابهی را در دستور کار خود قرار داده است. مروری بر مهمانان حاضر در این برنامه باعث می شود تا هریک از آنان را در دسته بندی گروه های اجتماعی مختلف قرار دهیم. چنانچه عوامل و سازندگان این برنامه نیز پیش از این بر این مهم تاکید داشته اند. چراکه این برنامه در هدفگذاری خود در هر قسمت میزبان سه مهمان به نمایندگی از جامعه هنرمندان، ورزشکاران، مخترعان و نخبگان علمی و افراد موفق در حوزه شغل و نمایندگانی از اصناف گوناگون است.
برای تهیه گزارش از این برنامه گفت و گو محور یا بهتر بگوییم مجله ای عصر یکی از روزهای پاییزی به استودیو شماره 14 جام جم سری می زنیم. این برنامه که چند هفته ای است روزهای یکشنبه و سه شنبه از ساعت 16 و 20 دقیقه از شبکه سه سیما به صورت زنده پخش می شود، دارای دکوری متناسب با نام آن است. شمایلی از یک فنجان چای با رنگ مایه های تیره و میز و صندلی هایی ساده که مقابل آن قرار گرفته اند، تصویر کلی فضایی است که در آن حضور می یابم. 15 دقیقه ای تا ساعت 16 باقی مانده و بعد از عبور از رژی پخش و قرار گرفتن در استودیو شاهین جمشیدی را می بینم. با او سلام و علیکی کرده و از وی می خواهم تا پیش از شروع برنامه با هم گفت و گو کنیم. اما تمایل دارد تا این مصاحبه به پایان این قسمت موکول شود.
15 دقیقه از ساعت 16 می گذرد که با پخش کلیپی از بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) به استقبال آغاز برنامه می رویم. چهار دوربین برنامه را از زوایای مختلف پوشش می دهند. شاهین جمشیدی مجری برنامه پلاتوی ابتدایی خود را آغاز می کند و محور صحبت هایش به موفقیت و دلایل آن اختصاص دارد. فهرست مجله این قسمت از برنامه که نام و توضیحاتی درباره سوابق حرفه ای مهمانان برنامه است، ورق می خورد. به استودیو باز می گردیم و کیوان سیفی میوه فروش 28 ساله اولین مهمان برنامه است. گفت و گو با او پیرامون تعداد ساعات کاری، خریدن بار، میزان هزینه های روزانه در این شغل، دستمزد و حتی بسیاری از جزئیات این حرفه ادامه مییابد. همچنین پخش کلیپی از حضور او در محیط کاری اش نقطه اتصال دو بخش گفت و گو با این مهمان است.
روزهای پر کار یک بازیگر
ده دقیقه ای از زمان برنامه می گذرد و گفت و گو با مهران رنجبر بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون آغاز می شود. وی که به تازگی نمایشی "ریچارد سوم" را روی صحنه داشته است و سال گذشته نیز با نقش کیانوش در سریال" آوای باران" از شبکه سه سیما میزبان نگاه های مخاطبان بود، به فعالیت های اخیر خود اشاره کرده و پس از پخش تصاویری از بازی او در مجموعه ها و سریال های مختلف بازیگری را اینگونه تعریف می کند: راه در این حرفه دراز است و باید سن چهل سالگی را طی کرد تا بتوان گفت شغل من بازیگری است. بازیگری جریان زندگی است با همه ویژگی های علمی و احساسی خاص خودش. چهل سالگی نیز سن تعقل است. بنابراین وقتی فرد به این سن می رسد، اندیشه و تعقل در بازی به کمکش می اید و تجربه های خود را بهتر می تواند بعد از این سن در بازیگری به کار بگیرد.
وی با اشاره به علاقه اش به بازی فرامرز قریبیان گفت: نمایشنامه نویسی را دوست دارم و آن را دنبال می کنم. مشغول خواندن چند فیلمنامه و درگیر دو پروژه تئاتر هستم. تئاتری به تهیه کنندگی امیرحسین حریری و دیگری تئاتری با موضوع جنگ سی و سه روزه لبنان. همچنین بر نظریه تئاتر مستند با کمک امیر دژاکام مشغول تحقیق و بررسی هستیم و همراه با خانم آیدا آب پرور به فضای انیمیشن هم سری زده ایم.
پرسش هایی یکسان و پاسخ هایی متفاوت
حامد مرادیان نویسنده برنامه هم در استودیو حضور دارد. وی نامی آشنا برای رادیویی هاست و در حال حاضر تهیه کنندگی برنامه هایی همچون "اینجا شب نیست"، "سه ستاره"و... را برعهده دارد. وی که سوالات برنامه را با توجه به ویژگی های هر مهمان تنظیم می کند و با به کار بردن بعضی از اصطلاحات و ضرب المثل ها درباره شغل های مطرح شده در "یک فنجان چای" رویکرد خاصی را در نگارش متن این برنامه اتخاذ کرده است. وی با تاکید بر این که سیر پرسش در این برنامه از نظرم خاصی پیروی می کند، می گوید: من معمولا برای هر مهمان تعداد 20 سوال در نظر می گیرم که 10 مورد ان را خط می زنم و 10 مورد دیگر در برنامه مطرح می شود. سوالات در بخش اول گفت و گو که قبل از پخش کلیپ معرفی مهمان شکل می گیرد معمولا ساده تر است و به خود شخص مربوط می شود. اما عمده سوالات طنز یا چالش برانگیز به بخش دوم صحبت های مجری با مهمان مربوط می شود. چراکه به اصطلاح یخ اش آب شده، احساس راحتی بیشتری از حضور در برنامه دارد و وقتی با او شوخی شود حالت تدافعی به خود نمی گیرد.
وی درباره علت استفاده از سوالات ثابت در برنامه ادامه می دهد: علت استفاده از سوالات ثابت در این برنامه به دلیل پاسخ های متفاوتی است که می توان از مهمانان دریافت کرد.برای مثال وقتی از مهمان نخبه پرسیده می شود چرا موفق شدی؟ معمولا پاسخ های هر یک به یک دلیل خاص بر می گردد.
همدیگر را به "یک فنجان چای" دعوت کنیم
پس از پایان برنامه به سراغ جمشیدی می روم. او گفته هایش را با اشاره به تفاوت های اصلی این برنامه با سایر برنامه های گفت و گو محور می گوید: تلاش ما در این برنامه این است که متفاوت از سایر برنامه های ترکیبی تلویزیون عمل کنیم. امروزه بسیاری از برنامه های تلویزیونی بازیگران یا ورزشکارانی را دعوت می کنند و یک مجری مقابل آنها در مدت زمانی نسبتا طولانی به گفت و گو می نشیند و معمولا این میان یک سری سوالات تکراری هم پرسیده میشود.
اما در "یک فنجان چای" آن بازیگر یا ورزشکار صرفا به دلیل شناخته شده بودن و شهرت خود به برنامه دعوت نمی شود. جنس سوالات ما متفاوت است و سعی میکنیم از زندگی کاری مهمانان گذر کرده و به زندگی شخصی و برخی از اتفاقات خاص در زندگیشان و زوایایی که در دیگر برنامه ها کمتر یا اساسا به آنها اشاره نشده است، بپردازیم.
وی نام برنامه را نیز در خدمت رویکرد و محتوای آن دانسته و ادامه می دهد: معمولا در فرهنگ و سنت ایرانیان مرسوم است که وقتی می خواهند با کسی گپ و گفتی داشته باشند او را به نوشیدن یک فنجان چای دعوت می کنند. در این برنامه هم ما گفت و گکویی ساده را با مهمانان برنامه پیش می بریم و با آنها گپی صمیمانه با سوالاتی متفاوت داریم. اگر دقت کنید گاهی بعضی از مهمانان درباره موضوعی که درباره آنها در برنامه مطرح می شود، ابراز تعجب می کنند. همچنین سعی می کنیم تا به ویژه درباره بخش مشاغل و علمی برنامه، آن حرفه یا تکنولوژی و دستاورد را به طور کامل معرفی کنیم. به طور کلی این برنامه به ترویج روحیه کار و تلاش و پشتنکار توجه ویژه دارد. ضمن این که از عنصر سرگرمی و شاد بودن فضای آن برای بیننده هم غافل نیست.
مجری برنامه "گلخانه" با اشاره به ترتیب بخش های گفت و گویی در این برنامه و علت آن می افزاید: در این برنامه ابتدا صحبت با نماینده ای از یک شغل شروع می شود. این مهمان جوان است. کارش را دوست دارد و در حرفه اش موفق است. تعریف ما از موفقیت هم الزاما برگزیده شدن در یک رقابت و مسابقه علمی نیست. بلکه مسئولیت پذیری و دعوت از مهمانانی که عاشقانه و با لذت به کار خود ادامه می دهند معیار موفقیت است. همچنین نوآوری و خلاقیت این افراد در پیشبرد کارشان هم از دیگر شاخصه های حضورشان در برنامه است.